Γενικά έχω ένα πρόβλημα με τον κατώτατο μισθό. Το πρόβλημα είναι το εξής: Όταν το κράτος καθορίζει τον κατώτατο μισθό, ουσιαστικά (και κυριολεκτικά) δίνει στίγμα στην αγορά για το πόσο θα πρέπει να είναι οι αποδοχές των εργαζομένων. Κυριολεκτικά δηλαδή, το κράτος ορίζει (σε μεγάλο βαθμό) το πόσο θα πρέπει να είναι ο μισθός.
Για ποιο λόγο είναι λάθος αυτό; Διότι δεν αφήνει την αγορά να το καθορίσει αυτό, βάσει της ζήτησης και προσφοράς για εργατικό δυναμικό. Αυτό να τονίσω είναι παρεμβατισμός. Και ο οποιασδήποτε κρατικός παρεμβατισμός, είναι κακός για όλους.
Το 2010 στις ΗΠΑ, υπήρχαν 73 εκατ. εργαζόμενοι που πληρωνόντουσαν με την ώρα, που αντιπροσωπεύουν το 59% του συνολικού εργατικού δυναμικού. Από αυτούς (τα 73 εκατ.) τα 1,8 εκατ. έπαιρναν τον κατώτατο μισθό και 2,5 εκατ. κάτω από τον κατώτατο μισθό (περίπου $7,5 την ώρα).
Με λίγα λόγια, το 4% αυτών που πληρώνονται με την ώρα (όχι το 100% του εργατικού δυναμικού), αμείβονται με τον κατώτατο μισθό ή και λιγότερο. Δηλαδή, μόνο ένα σχετικά μικρό ποσοστό των εργαζομένων στις ΗΠΑ παίρνει τον κατώτατο μισθό.
Χωρίς να έχω στοιχεία και μόνο με το μάτι, το ποσοστό των Ελλήνων που αμείβονται με τον κατώτατο μισθό είναι ένα πολύ μεγαλύτερο ποσοστό. Άρα κάθε φορά που το κράτος καθορίζει τον κατώτατο μισθό, ουσιαστικά επηρεάζει ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των εργαζόμενων.
Για αυτό και μόνο τον λόγο, δεν θα έπρεπε στην Ελλάδα να υπάρχει κατώτατος μισθός… διότι η συμβουλή του κράτους είναι πάρα πολύ επιζήμια στις ζωές των ανθρώπων.
Τώρα ας υποθέσουμε ότι το κράτος δεν έχει ορίσει κατώτατο μισθό. Τι θα έκανε η αγορά; Η απάντηση σε αυτή την περίπτωση είναι ότι ο κάθε εργαζόμενος αναγκαστικά θα διαπραγματευόταν με τον εργοδότη του για αυτό που θεωρεί ότι αξίζει να πάρει και ο εργοδότης για αυτό που δέχεται να πληρώσει.
Άρα ο κάθε ένας θα έπαιρνε αυτό που αξίζει, μα βάση τις ικανότητες του καθενός σε σχέση με τις ανάγκες του εργοδότη. Με λίγα λόγια, το σύστημα εξ ορισμού (για μένα τουλάχιστον) θα ήταν πιο εργονομικό. Αυτό σημαίνει ότι θα κερδίζαμε κάτι λίγο σε παραγωγικότητα.
Σήμερα όμως δεν γίνεται καμία τέτοια διαπραγμάτευση. Όσα πτυχία και να έχει κανείς και όσα προσόντα και να έχει, ουσιαστικά αρχίζει από τον κατώτατο μισθό. Αυτό με τη σειρά του δεν δίνει κανένα κίνητρο σε κανέναν να προσπαθήσει περισσότερο ή να πάρει πρωτοβουλίες τέτοιες ώστε η επιχείρηση στην οποία δουλεύει να πάει καλά.
Ναι μεν αν δεν υπήρχε ο κατώτατος μισθός ορισμένοι θα έπαιρναν ακόμα λιγότερο από τον σημερινό κατώτατο, αλλά πολλοί άλλοι θα έπαιρναν περισσότερα. Το που θα ήταν ο μέσος όρος, έχει αποκλειστικά σχέση με την οικονομία και με την προσφορά και ζήτηση για εργατικό δυναμικό. Και ναι μεν η παρέμβαση του κράτους θεωρητικά βάζει ένα μαξιλάρι σε πολλές κατηγορίες εργαζομένων, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις κάνει περισσότερο κακό παρά καλό.
Πριν λίγες μέρες ρώτησα έναν φίλο πως θα επηρεαστεί ο ίδιος από όλες αυτές τις αλλαγές. Μου είπε ότι δεν θα επηρεαστεί, διότι η σύμβαση που έχει είναι σε ετήσια βάση. Είτε τον πληρώσουν σε 14 δόσεις ή σε 12 δόσεις, αυτός θα πάρει τα ίδια.
Ένας άλλος φίλος από Θεσσαλονίκη, μου είπε ότι θα κάνει και αύξηση στους εργαζόμενους του κατά 5%. Του λέω πως και έτσι; Μου απαντά ότι με το καινούργιο σύστημα, θα τους δίνει μεν τον κατώτατο μισθό στα χαρτιά, αλλά καθαρά στο χέρι θα τούς δίνει τα ίδια ή και περισσότερο, διότι από τις εισφορές που θα γλιτώσει, πάλι κερδισμένος είναι (για τις τεράστιες εισφορές και ότι αποτελούν μέρος του συνολικού μισθού του μέσου εργαζόμενου έχω μιλήσει στο παρελθόν).
Ας υποθέσουμε όμως ότι μια μικρή βιοτεχνία έχει 20 υπαλλήλους και τους πληρώνει με τον κατώτατο μισθό, αλλά πάλι δεν βγαίνει. Ή θα πρέπει να διώξει κόσμο, ή θα πρέπει να μειώσει τις απολαβές που δίνει. Δεν έχει σημασία τι είναι ή δεν είναι ο κατώτατος μισθός… αν η βιοτεχνία δεν μπορεί να τους πληρώσει, δεν θα τους πληρώσει.
Αν θέλουμε σαν έθνος να δούμε πραγματικές αυξήσεις αποδοχών, ο μοναδικός τρόπος είναι να υπάρξει ζήτηση για εργατικό δυναμικό, έτσι ώστε η ζήτηση να είναι μεγαλύτερη από την προσφορά. Και όσο πιο μεγάλη η ζήτηση για θέσεις εργασίας που απαιτούν ειδικές γνώσεις, τόσο υψηλότερες θα είναι οι αμοιβές.
Αλλά αυτό απαιτεί διαρθρωτικές αλλαγές που δυστυχώς ακόμα και σήμερα αντιστεκόμαστε να κάνουμε. Για ποιο λόγο για παράδειγμα δεν καταργήθηκε η υποχρεωτική εγγραφή στα επιμελητήρια, ενώ το διατυμπάνιζαν, δεν ξέρω. Τι αντάλλαγμα έδωσε δηλαδή η πολιτική ηγεσία στην τρόικα (που είμαι σίγουρος μας κόστισε όλους) για να μην καταργηθεί αυτή η υποχρεωτική εγγραφή;
Η κατάληξη είναι ότι ναι μεν το κράτος καθορίζει τι θα πρέπει να πληρώνει του δημοσίους υπαλλήλους, αλλά δεν έχει καμία δουλειά να επιβάλλεται στον ιδιωτικό τομέα. Διότι στο τέλος της ημέρας, το τι θα πρέπει να πάρει ο κάθε ένας δεν έχει σχέση με το τι λέει το κράτος, αλλά τι αντέχει και τι μπορεί να πληρώνει η αγορά.
Και αυτό δυστυχώς είναι συνδεδεμένο με τις δυνατότητες της οικονομίας και της αγοράς και όχι με το τι λέει ο κάθε υπουργός. Και λαμβάνοντας υπόψη τις αδικίες που προκαλεί ο κατώτατος μισθός σε ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, προσωπικά θα ήμουν υπέρ του να μην υπάρχει.
Αλλά αυτό απαιτεί να αφήσουμε στην αγορά να το καθορίσει, κάτι που η Ελληνική κοινωνία δεν είναι ακόμα έτοιμη να δοκιμάσει.
Χτύπησε πάλι ο capital. Θεωρία, μπλα μπλα και άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε. Γενικά τα ΜΜΕ απέφυγαν να αναφέρουν ότι στον ιδιωτικό τομέα το να δώσεις παραπάνω από τις κλαδικές ή τη γενική δεν απαγορεύεται από κανένα νόμο. Το πλαφόν πρέπει να διασφαλίζει το κατώτατο. Το παραπάνω ποσό ευπρόσδεκτο είναι. Απλά στηρίζονται τα ανδρείκελα, στο φόβο των εργοδοτών (όχι όλων ευτυχώς) μήπως και μειωθούν τα κέρδη τους. Λίγο αυτό, λίγο η απληστία, λίγο να Βουλγαρίσουμε, ας καταργήσουμε τον πάτο των μισθών και μαζί και έναν μεγάλο αριθμό επιδομάτων που βασίζονται εκεί. Μόνο τον πάτο των ελλειμάτων δεν βρήκανε ακόμη. Άντε μην αρχίσω τα γαλλικά για της θειας τους τον πάτο. Γιατί δεν είδαμε το ΕΒΕΑ να δίνει οδηγίες στα μέλη του να μην μειώσουν μισθούς;