Σε πλήρες οικονοµικό αδιέξοδο οδηγούνται τα ασφαλιστικά ταµεία, τα οποία εισέρχονται σε µια περίοδο υψηλών ελλειµµάτων, ενώ «νάρκη» στα θεµέλια των ταµείων κύριας ασφάλισης αποτελεί η υψηλή ανεργία, η ύφεση της οικονοµίας και οι µειώσεις µισθών στον ιδιωτικό τοµέα.
Η κατάσταση αυτή αναµένεται να επιδεινωθεί περαιτέρω από το «κούρεµα» των ελληνικών οµολόγων, αλλά και από την αναµενόµενη επιδείνωση της οικονοµικής κρίσης, που θα έχει ως αποτέλεσµα την περαιτέρω µείωση των ετησίων εσόδων του ασφαλιστικού συστήµατος. Ετσι πληθαίνουν οι φωνές που εκτιµούν ότι σύντοµα θα χρειαστεί να ληφθούν νέα µέτρα για την περικοπή των κύριων συντάξεων.
Αντίστοιχη είναι η κατάσταση και στην επικουρική ασφάλιση, όπου τα Ταµεία εµφανίζουν έλλειµµα 850 εκατ. ευρώ το 2011 και χωρίς τη λήψη επώδυνων µέτρων θεωρείται βέβαιο ότι το 2015 δεν θα µπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους.
Ταυτοχρόνως, το τρέχον έτος τα ταµεία κύριας ασφάλισης απώλεσαν λόγω της οικονοµικής κρίσης – ανεργία και µείωση µισθών – έσοδα που ξεπερνούν τα 4,5 δισ. ευρώ και χρειάστηκαν επιπλέον κρατική χρηµατοδότηση για να καταβάλουν τις συντάξεις. Αντίστοιχη κατάσταση αναµένεται να επικρατήσει και το 2012, ενώ ο υπουργός Εργασίας κ. Γ. Κουτρουµάνης χαρακτηρίζει κρίσιµα τα επόµενα χρόνια για το µέλλον του ασφαλιστικού συστήµατος. Η αποµείωση της περιουσίας των Ταµείων κατά 12 δισ. ευρώ, µετά το «κούρεµα» των οµολόγων, η «ισοπέδωση» των τιµών των τραπεζικών κυρίως µετοχών που απαρτίζουν το χαρτοφυλάκιό τους, αλλά και η συνεχής µείωση των εισροών από εισφορές εξαιτίας της υψηλής ανεργίας και της µείωσης των µισθών, «σφίγγουν τη θηλιά» γύρω από τα ασφαλιστικά ταµεία και καθιστούν πλέον αναπόφευκτη τη λήψη νέων µέτρων και την εκ νέου περικοπή των παροχών (συντάξεων και περίθαλψης).
Η οικονοµική θέση στην οποία έχει περιέλθει το σύστηµα κοινωνικής ασφάλισης είναι εξαιρετικά δεινή και οι ανακοινώσεις της κυβέρνησης για ενίσχυση των Ταµείων µε µέρος των κεφαλαίων που θα εξοικονοµηθούν από τη µείωση του κόστους δανεισµού δεν φαίνεται να επαρκεί. Ως εκ τούτου τα νέα µέτρα θεωρούνται ως πιθανότερη εξέλιξη, ενώ κορυφαίος τραπεζικός παράγοντας εκτιµούσε ότι «για να καταστεί βιώσιµο το σύστηµα θα πρέπει σε ένα βάθος δεκαετίας οι παροχές να µειωθούν αντιστοίχως µε το “κούρεµα” των αποθεµατικών των Ταµείων».
Οι απώλειες της περιουσίας των ασφαλιστικών ταµείων φθάνουν τα 12 δισ. ευρώ, καθώς το σύνολο των επενδύσεών τους σε τίτλους του ελληνικού ∆ηµοσίου πλησιάζει τα 24 δισ. ευρώ. Από αυτά µόνο τα 8 δισ. ευρώ έχουν τοποθετηθεί µε αποφάσεις των διοικήσεων των Ταµείων, ενώ τα υπόλοιπα 16 δισ. ευρώ εµφανίζονται ως «διαθέσιµα» σε κοινό λογαριασµό όλων των ταµείων κοινωνικής ασφάλισης στην Τράπεζα της Ελλάδος. Κάτι τέτοιο είναι υποχρεωτικό από την υφιστάµενη νοµοθεσία.
Η διοίκηση της κεντρικής τράπεζας ωστόσο έχει τοποθετήσει τα χρήµατα αυτά σε οµόλογα του ελληνικού ∆ηµοσίου µε δική της απόφαση, χωρίς δηλαδή να ζητηθεί η γνώµη των διοικήσεων των Ταµείων. Ηδη οι διοικήσεις τριών Ταµείων έχουν ζητήσει από την Τράπεζα της Ελλάδος να τους επιστρέψει τα διαθέσιµα σε ρευστό, ενώ αφήνουν υπόνοιες για ευθύνες της διοίκησης της ΤΤΕ για την απώλεια του 50% των διαθεσίµων τους. Συνδικαλιστές ανέφεραν ότι «θα υπάρξει συνέχεια καθώς οι αποφάσεις που έλαβε η διοίκηση της ΤΤΕ ερήµην των διοικήσεων των Ταµείων στα οποία εκπροσωπούνται και οι ασφαλισµένοι τελικώς ζηµίωσαν τα Ταµεία».
Οι τοποθετήσεις των 24 δισ. ευρώ σε οµόλογα του ελληνικού ∆ηµοσίου απέφεραν ετησίως στα Ταµεία αποδόσεις (τόκους) ύψους 750 ως 800 εκατ. ευρώ. Με την αποµείωση της αξίας των οµολόγων οι αποδόσεις θα «πέσουν» στα 350 ως 400 εκατ. ευρώ. Την απώλεια αυτή προτίθεται να αναπληρώσει η κυβέρνηση, αυξάνοντας την κρατική επιχορήγηση προς τα ασφαλιστικά ταµεία, χωρίς ωστόσο να είναι σαφές κατά πόσο θα υπάρξει µερική έστω αναπλήρωση και της απώλειας της κινητής τους περιουσίας.
«Αυτό είναι “σταγόνα στον ωκεανό”» σηµειώνει ο επιστηµονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ-Α∆Ε∆Υ κ. Σ. Ροµπόλης, υπογραµµίζοντας πως η µεγάλη απώλεια για το ασφαλιστικό σύστηµα δεν προέρχεται ούτε από το «κούρεµα» των οµολόγων ούτε από τη µείωση των αποδόσεων των τίτλων του ∆ηµοσίου.
Το µεγάλο πρόβληµα είναι η ύφεση και κατ’ επέκταση η κατακόρυφη αύξηση της ανεργίας και η µείωση των µισθών σε δηµόσιο και ιδιωτικό τοµέα, τονίζει ο κ. Ροµπόλης. Εξαιτίας αυτών το σύστηµα κοινωνικής ασφάλισης είχε απώλειες εσόδων της τάξεως των 5 δισ. ευρώ το 2011.
Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι τα ετήσια έσοδα των Ταµείων προέρχονται κατά 57% από τις εισφορές εργοδοτών και εργαζοµένων, κατά 41% από την κρατική επιχορήγηση και µόλις το 2% αφορά έσοδα από αποδόσεις της κινητής και ακίνητης περιουσίας τους.
Ο επιστηµονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ εκτιµά ότι οι απώλειες εσόδων για τα Ταµεία από το βάθεµα της κρίσης, εντός του 2012, θα είναι γύρω στα 6,5 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό, αυξηµένο κατά 1,5 δισ. ευρώ σε σχέση µε το 2011, όπως και τις απώλειες από τους τόκους των οµολόγων (350-400 εκατ. ευρώ), θα κληθεί να αναπληρώσει ο κρατικός προϋπολογισµός.