ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ επιδείνωση καταγράφουν τους τελευταίους μήνες οι συνθήκες ρευστότητας στην πραγματική οικονομία, καθώς το πιστωτικό σύστημα έχει «παγώσει» τις πάσης φύσεως πιστώσεις σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το ισοζύγιο χορηγήσεων – αποπληρωμών ήταν αρνητικό το 2011 κατά 6,5 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με τραπεζικά στελέχη το ισοζύγιο αυτό προκύπτει εάν από τα δάνεια που χορηγήθηκαν τον τελευταίο χρόνο αφαιρεθούν αυτά που αποπληρώθηκαν.
Οι ίδιοι προσθέτουν ότι το παραπάνω έλλειμμα ρευστότητας αποτυπώνει το κλείσιμο της στρόφιγγας από την πλευρά του τραπεζικού συστήματος, το οποίο υπό το βάρος της συνεχούς μείωσης των καταθέσεων (65 δισ. ευρώ τη διετία), αδυνατεί να διοχετεύσει χρήμα στην αγορά.
Το έλλειμμα ρευστότητας ύψους 6,5 δισ. ευρώ προκύπτει από τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος για τη μηνιαία καθαρή ροή χρηματοδότησης, που είναι σταθερά αρνητική τα τελευταία δύο χρόνια, επιβεβαιώνοντας ότι οι τράπεζες έκλεισαν τη ροή χρηματοδότησης ήδη από τα τέλη του 2009.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ το 2007 και το 2008 η καθαρή ροή χρηματοδότησης ήταν στα 38,5 δισ. ευρώ και 34,1 δισ. ευρώ αντίστοιχα, το 2009 περιορίστηκε στα 10,4 δισ. ευρώ, για να κατρακυλήσει στα 50 εκατ. ευρώ το 2010. Αυτό σημαίνει ότι όλο το 2010 το καθαρό ισοζύγιο δανείων ήταν θετικό μόλις κατά 50 εκατ. ευρώ, ενώ για το 2011, με βάση τα στοιχεία που φθάνουν μέχρι τον Δεκέμβριο, το ισοζύγιο ήταν αρνητικό κατά 6,4 δισ. ευρώ, με τάση περαιτέρω αύξησης.
Τα υπόλοιπα των δανείων προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά διαμορφώθηκαν στο τέλος Δεκεμβρίου στα 248,5 δισ. ευρώ, από 257,8 δισ. ευρώ στο τέλος του 2010, επαναφέροντας τη χρηματοδότηση στα επίπεδα του 2008. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ένα σημαντικό μέρος δανείων που χορηγήθηκε εντός του 2009, συνολικού ύψους 5 δισ. ευρώ περίπου, ήταν την περίοδο εκείνη δάνεια εγγυημένα από το πρώην ΤΕΜΠΜΕ, μεγάλο μέρος των οποίων χρησιμοποιήθηκε για την αναχρηματοδότηση υφιστάμενων δανείων των επιχειρήσεων προς τις τράπεζες.
Οπως τονίζουν έμπειρα τραπεζικά στελέχη, η αιτία διακοπής της χρηματοδότησης από τις τράπεζες είναι οι απώλειες ρευστότητας που αντιμετωπίζει το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, μέσω της μείωσης των καταθέσεων και της ρευστοποίησης των υποχρεώσεών του στη διατραπεζική αγορά και στις αγορές ομολόγων, οι οποίες καλύπτονται μέσω της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της Τραπέζης της Ελλάδος. Οι ανάγκες χρηματοδότησης από το ευρωσύστημα εκτιμώνται σε 125 δισ. ευρώ περίπου στο τέλος του 2011, αλλά για να εξασφαλίσουν αυτά τα χρήματα οι τράπεζες έχουν καταθέσει με τη μορφή ενεχύρων 290 δισ. ευρώ.
Η υποχώρηση της πιστωτικής επέκτασης ανήλθε στο 3,2% στο τέλος Δεκεμβρίου, ενώ όπως ισχυρίζονται τραπεζικά στελέχη ο ρυθμός υποχώρησης της τραπεζικής χρηματοδότησης είναι πολύ μεγαλύτερος αφού οι μεγάλου ύψους καθυστερήσεις στις αποπληρωμές, οι κινήσεις αναδιάρθρωσης δανείων και σε μικρότερο βαθμό τα δάνεια που έχουν δοθεί σε ελβετικό φράγκο «κρατούν» τα υπόλοιπα σε σχεδόν σταθερό επίπεδο, χωρίς μεγάλες διακυμάνσεις, τη στιγμή που οι νέες εκταμιεύσεις είναι εξαιρετικά περιορισμένες.
Η πιστωτική επέκταση προς τη βιομηχανία ήταν οριακά θετική κατά 0,1%, παρά την πτώση της βιομηχανικής παραγωγής πάνω από 9%, ενώ η τραπεζική χρηματοδότηση προς το εμπόριο μειώθηκε κατά 6%, όταν η πτώση των πωλήσεων διαρκών καταναλωτικών αγαθών υπερβαίνει το 20% το 2011 και η πτώση των πωλήσεων αυτοκινήτων το 30%.
Αντίστοιχα, η τραπεζική χρηματοδότηση στις κατασκευές ήταν μειωμένη κατά 7,7%, ενώ η πτώση του κύκλου εργασιών στον τομέα των κατασκευών εκτιμάται στο 21,2% και η τραπεζική χρηματοδότηση για στεγαστικά δάνεια μειώθηκε 2,9% όταν οι επενδύσεις σε κατοικίες μειώθηκαν κατά 25%.