Την ώρα που ξεκινά η «μεγάλη παρτίδα» επαφών και διαπραγματεύσεων, οι οποίες θα καταλήξουν στο νέο σχέδιο για την ευρωζώνη, και ο πυρετός στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ανεβαίνει, τα σενάρια για έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ φαίνεται να περνούν, προς το παρόν, σε δεύτερο πλάνο.
Η ευρωπαϊκή, αλλά και η διεθνής πολιτική συγκυρία δείχνουν να μπαίνουν σε μια φάση που δημιουργεί ένα καλύτερο κλίμα για την Ελλάδα και ανοίγει ένα χρονικό παράθυρο ευνοϊκότερων συνθηκών σύμφωνα με διπλωματικές πηγές στις Βρυξέλλες, που εκτιμούν ότι στο παζλ έχουν μπει πλέον ορισμένα νέα στοιχεία, όπως:
■ Η διαφαινόμενη αλλαγή πολιτικής στάσης των Χριστιανοδημοκρατών της κυρίας Ανγκελα Μέρκελ, η οποία αναζητεί σημεία επικοινωνίας με τους -πιο φιλικούς στην Ελλάδα- Σοσιαλδημοκράτες.
■ Οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι στην Ανατολική Μεσόγειο, οι οποίοι θα αυξηθούν γεωμετρικά εάν η οικονομική και κοινωνική αστάθεια στην Ελλάδα συνεχιστεί, σύμφωνα με τις αμερικανικές εκτιμήσεις, τις οποίες υιοθετούν πλέον αρκετοί παράγοντες στις Βρυξέλλες.
■ Το νέο οικονομικό δόγμα που υποστηρίζει ότι η λύση είναι η υποτίμηση του ευρώ, το τύπωμα χρήματος, αλλά και οι αυξήσεις μισθών στον Βορρά (ώστε να χρειαστεί μικρότερη μείωση αμοιβών στον Νότο για να μειωθεί η ψαλίδα).
Οι μεταβολές στο εξωτερικό περιβάλλον βέβαια δεν αλλάζουν το βασικό πρόβλημα, που είναι η αφόρητη πίεση που ασκούν στην ελληνική κοινωνία οι βαθιές περικοπές των εισοδημάτων, οι οποίες υποβαθμίζουν το βιοτικό επίπεδο στη χώρα, βυθίζουν ολοένα και βαθύτερα στην ύφεση και εκτοξεύουν σε πρωτοφανή επίπεδα (23,1%) την ανεργία. Ούτε υπάρχουν προς το παρόν ενδείξεις για μια ουσιαστική στροφή της ευρωπαϊκής πολιτικής προς αναπτυξιακές πολιτικές, παρόλο που η οικονομική δραστηριότητα στην ευρωζώνη επιβραδύνεται.
Μέρκελ, η Ευρωπαία
Αρκετοί από τους Χριστιανοδημοκράτες της κυρίας Μέρκελ πιέζουν για μια σταδιακή προσέγγιση με τους Σοσιαλδημοκράτες και το σενάριο κυβερνητικής συνεργασίας των δύο μεγάλων κομμάτων ενισχύεται.
Η τάση αυτή οδηγεί την κυρία Μέρκελ να επιδιώκει ένα νέο πολιτικό προφίλ για τον εαυτό της, αυτό του βασικού παράγοντα της ευρωπαϊκής ενοποίησης, και να απαγκιστρώνεται από την ανθελληνική ρητορεία που υιοθέτησαν οι σημερινοί της κυβερνητικοί εταίροι, με αποκορύφωμα τις δηλώσεις του κ. Φίλιπ Ρέσλερ των Φιλελευθέρων ή ακόμα την ακραία στάση των Χριστιανοκοινωνιστών της Βαυαρίας (CSU). Οι δύο αυτοί φορείς είναι οι κυριότεροι εκφραστές της άποψης ότι η «θυσία» της Ελλάδας θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να ανέβει η δημοτικότητα του κυβερνητικού συνασπισμού, αλλά και για να «εξυγιανθεί» η ευρωζώνη, οπότε θα πειστούν οι Γερμανοί να πληρώσουν για τη σωτηρία της. Η προοπτική όμως να βυθιστεί η Ευρώπη σε μια νέα φάση εθνικών ανταγωνισμών με ευθύνη της Γερμανίας τρομάζει πολλούς στην Ευρώπη, αλλά και την ίδια τη Γερμανία.
Επιπλέον, οι ακραίες αυτές θέσεις ανησυχούν και μεγάλο τμήμα του βιομηχανικού κατεστημένου, το οποίο ανθεί χάρη στο εξαγωγικό θαύμα. Οι παράγοντες αυτοί βλέπουν την επέκταση της κρίσης να απειλεί τις εξαγωγές και φοβούνται ότι ένα GREXIT θα αποσταθεροποιούσε ευρύτερα την περιοχή, πλήττοντας καίρια και τη γερμανική οικονομία. Ο δείκτης οικονομικού κλίματος στη Γερμανία του ινστιτούτου IFO υποχώρησε τους δύο τελευταίους μήνες, ενώ υπάρχουν εκτιμήσεις ότι μεγάλες εταιρείες όπως η Opel (θυγατρική της G.M.) και η Siemens θα προχωρήσουν σε μείωση προσωπικού.
Ετσι, παρόλο που σχεδόν το 70% της κοινής γνώμης στη Γερμανία είναι αντίθετο σε νέα πακέτα σωτηρίας, η διάσωση του ευρώ θεωρείται προς το παρόν μονόδρομος από τη γερμανική ελίτ. Ετσι, εκτιμάται ότι το επόμενο διάστημα θα επιχειρηθεί μια εκστρατεία μεταστροφής της γερμανικής κοινής γνώμης, με το επιχείρημα ότι το κόστος διάσωσης του ευρώ (και της Ελλάδας) εξασφαλίζει καλύτερα τα συμφέροντα του μέσου Γερμανού εργαζομένου και συνταξιούχου.
Σε κάθε περίπτωση, είναι βέβαιο ότι η γερμανική πλευρά θα διεκδικήσει αυξημένο ρόλο και έλεγχο στην υπόλοιπη Ευρώπη σε πολιτικό, οικονομικό αλλά και επιχειρηματικό πεδίο, διεκδικώντας σημαντικά ανταλλάγματα για τη στήριξη του ευρωπαϊκού πρότζεκτ.
Η γεωπολιτική αστάθεια στη Μεσόγειο
Ο δεύτερος παράγοντας που παίζει σημαντικό ρόλο είναι η αστάθεια στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Οι ΗΠΑ έχουν υιοθετήσει την άποψη του Ισραήλ ότι η Ελλάδα είναι νησίδα σταθερότητας μέσα σε ένα αβέβαιο περιβάλλον και ότι, εάν η χώρα μας εισέλθει σε οικονομική και κοινωνική αστάθεια, δημιουργούνται πολλοί κίνδυνοι για τη σταθερότητα στην περιοχή.
Με βάση την ανάλυση αυτή, η οικονομική αστάθεια στην Ελλάδα αποτελεί στρατηγικό πρόβλημα ασφάλειας, και την άποψη αυτή υιοθετούν σταδιακά όλο και περισσότεροι παράγοντες στις Βρυξέλλες και τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.